Onvrijwillige zorg bij thuiswonende ouderen met dementie: veiligheid vs autonomie - ervaringen van mantelzorgers

Limburg

Eén op twee thuiswonende personen met dementie ontvangt zorg waartegen hij zich verzette en/of geen toestemming voor gaf. Bij zorgsituaties die kunnen leiden tot de toepassing van onvrijwillige zorg staan mantelzorgers vaak voor een dilemma: veiligheid of autonomie. In samenwerking met Universiteit Maastricht en KULeuven onderzocht Wit-Gele Kruis Limburg de ervaringen van mantelzorgers in dit besluitvormingsproces.

Dementie in de thuisomgeving

Wereldwijd zal het aantal personen met dementie verdriedubbelen van 36,6 miljoen naar 115,4 miljoen tegen 2050 (Alzheimer’s Association, 2018). De meerderheid woont thuis en wilt daar zo lang mogelijk blijven wonen. Hierdoor spelen mantelzorgers een steeds grotere rol in de verzorging van en in het nemen van beslissingen voor mensen met dementie.

Mantelzorgers kiezen sneller voor onvrijwillige zorg

Uit onderzoek blijkt dat mantelzorgers in vergelijking met professionele zorgverleners vaker onvrijwillige zorg aanvragen en toepassen. Om meer op een persoonsgerichte wijze om te gaan met situaties die kunnen leiden tot onvrijwillige zorg, hebben we onderzoek gedaan naar de ervaringen van diverse mantelzorgers in dit besluitvormingsproces.

Gecompliceerde, stressvolle en vermoeiende ervaring

De recent gepubliceerde resultaten van het kwalitatieve onderzoek rond mantelzorgers wijzen uit dat ze het besluitvormingsproces rond onvrijwillige zorg als gecompliceerd, stressvol en vermoeiend ervaren. 

Ze vinden het moeilijk een balans te vinden tussen de veiligheid en de autonomie van de persoon met dementie. Naarmate de ziekte vordert, moeten mantelzorgers steeds nieuwe oplossingen zoeken voor nieuwe en vaak onvoorspelbare situaties. De sociale druk die ze ervaren rondom de veiligheid van de persoon met dementie en zijn omgeving is groot. Ze gaan vervolgens op zoek naar maatregelen om deze risico’s in te perken die leiden tot onvrijwillige zorg. Echter hebben ze niet altijd voldoende vaardigheden, kennis of ondersteuning om, volgens de normen van persoonsgerichte zorg, met de weerstand van de persoon met dementie om te gaan.

Hoe de mantelzorger ondersteunen?

Het onderzoek concludeert dat huisartsen en andere zorgprofessionals een grote invloed hebben op de beleving van het besluitvormingsproces van de mantelzorger. Door praktische en emotionele ondersteuning te bieden en kennis en eerdere ervaringen te delen, voelt de mantelzorger zich zekerder over zijn beslissing. Daarom is het als zorgprofessional belangrijk om mantelzorgers proactief te informeren en elkaar te ondersteunen bij het omgaan met complexe zorgsituaties, om zo onvrijwillige zorg te voorkomen. 

Ook de thuisverpleegkundige van Wit-Gele Kruis Limburg speelt hier een belangrijke rol. De wijkverpleegkundige gaat proactief met de huisarts, patiënt en mantelzorger in dialoog rondom situaties die kunnen leiden tot onvrijwillige zorg. Samen met alle zorgactoren gaan ze op zoek naar persoonsgerichte alternatieven. 

Onderzoek

Wens je meer informatie? De volledige studie vind je hier.

Ondertussen zetten wij ons onderzoek verder naar onvrijwillige zorg bij thuiswonende personen met dementie. De resultaten van deze studies zullen in de loop van dit jaar en 2023 gepubliceerd worden:

  • Het eerstvolgende onderzoek gaat dieper in op de houding van thuisverpleegkundigen ten opzichte van onvrijwillige zorg: 

    • (Wanneer) vinden zij onvrijwillige zorg geschikt?
    • Wat is volgens thuisverpleegkundigen de impact van onvrijwillige zorg op thuiswonende ouderen met dementie? 
    • Hoe voelen thuisverpleegkundigen zich bij het geven van deze zorgen? 
  • Het daaropvolgende onderzoek gaat dieper in op de ervaringen van wijkverpleegkundigen bij het beslissings- en toepassingsproces van onvrijwillig zorg bij thuiswonende ouderen met dementie. 

Vincent Moermans
Regioverantwoordelijke/ Phd-student 
+32 496 19 40 69
vincent.moermans@limburg.wgk.be

Terug naar overzicht