De schildklier: een klein, maar krachtig orgaan
De schildklier is een klein maar levensbelangrijk orgaan in ons lichaam. Ze zorgt voor energie en een stabiele lichaamstemperatuur, en ze ondersteunt de werking van onder meer je hart, spieren en zenuwstelsel. “Zonder schildklierhormoon kan je niet leven”, vertelt Prof. Dr. Bruno Lapauw ons.
Prof. Dr. Bruno Lapauw
- Endocrinoloog in het UZ Gent
- Professor aan de Universiteit Gent
- Schreef in zijn boek ‘De Schildklier – over de grote impact van een klein orgaan’ hoe essentieel dit orgaan is.
Je noemt de schildklier “20 gram aan levensbelang”. Wat maakt het zo’n belangrijk orgaan?
“De schildklier is een hormonale klier die zich in de hals onder het strottenhoofd bevindt. Ze maakt stoffen aan en stelt die vrij aan de bloedbaan. Dat zijn de schildklierhormonen. Zo kan het een boodschap van het ene naar het andere orgaan brengen. Omdat die hormonen via de bloedbaan lopen, heeft de schildklier effect op ons hele lichaam. Het schildklierhormoon is van uiterst belang voor onze energiehuishouding, en speelt een cruciale rol in onze ontwikkeling en stofwisseling.”
Welke soorten schildklieraandoeningen zijn er?
“We maken een onderscheid tussen vormaandoeningen en functionele aandoeningen. Vormaandoeningen herken je aan de knobbels in de nek. Vanaf de leeftijd van 60 jaar komt het voor bij zowat de helft van de bevolking. Doorgaans zijn deze knobbels goedaardig en hoef je je geen zorgen te maken. Zelden zijn ze kwaadaardig en spreken we over schildklierkanker. Dat is meestal ook niet erg agressief. Hoewel er jaarlijks bij zo’n 700 à 800 Belgen schildklierkanker wordt vastgesteld, sterven er elk jaar minder dan tien mensen aan deze kanker.”
“Bij functionele aandoeningen zien we ofwel een teveel ofwel een tekort aan schildklierhormoon. Een tekort komt vaker voor dan een te hoge productie van het schildklierhormoon. Functionele aandoeningen zien we bovendien vaker bij vrouwen dan bij mannen omdat ze auto-immuun zijn.”
Hoe merk je een teveel of tekort op van het schildklierhormoon?
“Beide afwijkingen hebben met je energiepeil te maken. Werkt je schildklier onvoldoende en maak je dus te weinig hormoon aan? Dan kan je last krijgen van vermoeidheid, gewichtstoename en koude-intolerantie. Bij een te snel werkende schildklier zien we het tegenovergestelde: gewichtsverlies ondanks een goede eetlust, vlugger zweten en hartkloppingen. Vermoeidheid komt hier paradoxaal genoeg soms ook voor, net zoals een versnelde botafbraak.”
De schildklier is een hyperbelangrijk orgaan. We mogen de waarde van het schildklierhormoon niet onderschatten.
Wat veroorzaakt een slecht werkende schildklier?
“De voornaamste oorzaak in onze streek is een chronisch jodiumtekort in de kinder- en jongvolwassenheid. Wij leven in een relatief jodiumarme streek waarin tekorten veel voorkomen. En net die stof is een belangrijke bouwsteen voor de aanmaak van het schildklierhormoon.
Mijn belangrijkste tip? Gebruik keukenzout met toegevoegd jodium en vraag je bakker naar brood met gejodeerd zout. Daarnaast speelt voor de functionele aandoeningen ook auto-immuniteit een rol, zeker naarmate je ouder wordt.”
Hoe wordt een schildklieraandoening vastgesteld?
“Een arts doet altijd een bloedafname om te achterhalen of een functionele schildklieraandoening de oorzaak van je symptomen is. Bij een vormafwijking onderzoekt hij of zij lokale klachten, zoals last bij slikken of een drukkend gevoel in de keel en volgt er steeds een echografisch onderzoek. Indien nodig volgt ook een isotopenscan of punctie.
Afhankelijk van deze resultaten kan er bij vormaandoeningen een behandeling worden voorgesteld, maar meestal is dat zelfs niet nodig. Bij functionele aandoeningen brengt medicatie het peil van het schildklierhormoon opnieuw in balans. Bij een chronische overproductie kan wel een meer definitieve behandeling nuttig zijn.”
Wat moet de lezer onthouden over de schildklier?
“De schildklier is een hyperbelangrijk orgaan en de waarde van haar hormoon mogen we niet onderschatten. Anderzijds geven we soms te veel aandacht aan kleine afwijkingen in functie of vorm die eigenlijk geen impact hebben op de patiënt. Maak je dus niet meteen zorgen om een schildklieraandoening als je een periode vermoeid bent of een knobbeltje ter hoogte van je schildklier voelt. Slepen je symptomen aan, neem dan wel contact op met je huisarts.”
Wist je dat?
- Jodium een mineraal is dat in de bodem voorkomt en belangrijk is voor de schildklier?
- De jodiumwaarde in de bodem verschilt per regio? Zo vind je in Vlaanderen weinig jodium, terwijl er in IJsland en de Verenigde Staten net meer te vinden is.
- Je je jodiumgehalte op peil kan houden met gejodeerd zout en door zuivelproducten, vis en zeevruchten