Nieuwe praktijkrichtlijn biedt alternatieven voor bewegingsbeperking ouderen

Vlaanderen

Onderzoekers van KU Leuven hebben in samenwerking met het Wit-Gele Kruis van Vlaanderen een richtlijn opgesteld die zorgverleners oproept om de bewegingsvrijheid van zorgbehoevende ouderen minder te beperken. Bejaarden die nog thuis wonen, maar dementeren of de kans lopen om te vallen, worden als voorzorgsmaatregel soms beperkt in hun bewegingsvrijheid. Hoewel goed bedoeld, kunnen deze maatregelen leiden tot trauma’s of zelfs overlijdens. In hun richtlijn “Streven naar een fixatiearme thuiszorg”, uitgegeven bij ACCO, pleiten de onderzoekers onder meer voor alternatieven.

Door de vergrijzing wonen meer zorgafhankelijke en kwetsbare ouderen langer thuis. Daardoor zijn er steeds meer vragen over fysieke fixatie - het beperken van de bewegingsvrijheid - in de thuiszorg. “Zorgverleners zijn soms genoodzaakt dit te doen, bijvoorbeeld wanneer ouderen het risico lopen te vallen en zichzelf te verwonden”, zegt professor Koen Milisen van het Academisch Centrum voor Verpleeg- en Vroedkunde (AccentVV) van de KU Leuven. “Het is dus eigenlijk een voorzorgsmaatregel. De meest gekende voorbeelden van fixatie zijn het gebruik van bedhekken, gekantelde zetels of stoelen waar ouderen niet uit recht kunnen komen of in extremis het vastbinden van de oudere met de zogenaamde Zweedse gordel.”  

“Het gebruik van fixatie is duidelijk een middel van de laatste keuze. Maar hoewel goed bedoeld, doet deze maatregel vaak meer kwaad dan goed”, zegt Milisen. “Het gebruik ervan kan onder meer leiden tot incontinentie, doorligwonden, en een verhoogd risico op vallen en breuken.” Veel ouderen ervaren fixatie bovendien als traumatisch. “Het gaat gepaard met gevoelens van schaamte en vernedering, verlies van zelfrespect en waardigheid, angst, onbehagen en depressie. Soms leidt het gebruik ervan zelfs tot overlijden van de oudere persoon.”

Alternatieven

Onder impuls van het Wit-Gele Kruis van Vlaanderen heeft AccentVV van de KU Leuven een praktijkrichtlijn uitgewerkt. Deze richtlijn wil zorgverleners in de thuiszorg sensibiliseren en ondersteunen in situaties waarbij fysieke fixatie toegepast of overwogen wordt. De onderzoekers bieden ook tal van alternatieven voor het beperken van de bewegingsvrijheid.

“Voor iemand die dementeert en vaak de weg kwijtraakt, kan je bijvoorbeeld zorgen voor een veilige, vertrouwde huisomgeving waarin veel structuur is aangebracht. Dat kan bijvoorbeeld door na te gaan wat de gewoontes zijn van de persoon en hierop in te spelen, door fysieke obstakels te verwijderen (zoals losliggende matten) of door te zorgen voor een gebalanceerd dag en nacht ritme (activatie van de ouderen overdag en overmatig gebruik slaapmedicatie vermijden). Wie minder goed te been is, kan dan weer gebaat zijn bij armleuningen in het huis of een valmat naast het bed. Ook speciaal aangepaste verpleegbedden en mantelzorgers die de patiënt intensiever begeleiden, kunnen een oplossing bieden”, zegt Kristien Scheepmans, onderzoekster bij AccentVV en Wit-Gele Kruis van Vlaanderen. 

Naast onderzoekers van KU Leuven werkten ook specialisten uit verschillende disciplines en thuiszorgorganisaties mee aan de praktijkrichtlijn. De richtlijn en heel wat tips zijn gebundeld in het boek “Streven naar een fixatiearme thuiszorg”, uitgegeven bij ACCO. De richtlijn wordt op 21 november 2016 voorgesteld tijdens een studienamiddag over de problematiek van fysieke fixatie.

U kan een recensie-exemplaar opvragen bij Griet Verhoeyen van uitgeverij ACCO via griet.verhoeyen@acco.be. Meer info over het boek vindt u hier: www.acco.be/fixatiearmethuiszorg

Contact

________________________________

Nieuwsdienst KU Leuven: 016-32 40 08 | nieuws@kuleuven.be |@KU_Leuven

Tine Danschutter (persattaché, 0479-98 37 92), Sigrid Somers (perschef, 0475-87 40 08)

Woordvoerder Wit-Gele Kruis van Vlaanderen

Lisa De Pelsmaeker, lisa.de.pelsmaeker@vlaanderen.wgk.be, 02-739 35 11

 

Terug naar overzicht